Blog

Zelfs minimumstandaarden afdwingen in Europa rond bijvoorbeeld minimum werkloosheidstegemoetkoming, minimumlonen waarborgen en de toegang tot kinderopvang en basisgezondsheidszorg verzekeren, wordt een titanenwerk voor Commissaris Marianne Thyssen. Maar stel dat ze slaagt, ook dan zullen gevoelige politieke beslissingen moeten worden genomen, omdat herverdeling op Europese schaal onvermijdelijk is. Een herverdeling die men tot nog toe angstvallig vermijdt. Want om bepaalde minimumstandaarden te bereiken zullen sommige landen extra steun nodig hebben.

Op 1 mei vierden we de tiende verjaardag van de toetreding van de zogenaamde acht + twee tot de Europese Unie. Het was en is de grootste uitbreidingsgolf van de EU tot op vandaag. In een klap werden acht Centraal- en Oost-Europese landen lid, samen met (Grieks-)Cyprus en Malta.

Een Europese solidariteit organiseren lijkt bij voorbaat tot mislukken gedoemd, omdat verschillende politieke partijen dat Europese niveau net willen uitkleden. Een genereus herverdelingsbeleid echter kan niet voorbij een sterke EU, die niet in de plaats treedt van de lidstaten maar een aantal sociale minimumvoorwaarden vooropstelt

Met de Europese verkiezingen in aantocht worden de legitimiteit en het democratisch karakter van de Europese Unie opnieuw nadrukkelijker aan de orde gesteld. Dat is zonder meer terecht. Tegelijkertijd mogen we niet alleen op dit probleem focussen, maar moeten we ons durven afvragen waar de EU zou moeten voor staan. Het antwoord op deze vraag luidt volgens mij klaar en duidelijk: rechtvaardigheid. We moeten bouwen aan een rechtvaardig Europa. De keuze voor zo’n uitgesproken project heeft het voordeel dat het mensen opnieuw kan aanspreken en dichter bij de EU kan betrekken.

Het is al vijftig jaar geleden dat de toenmalige Europese Economische Gemeenschap een associatieakkoord sloot met Turkije, de zogenaamde Ankara-overeenkomst. Toch duurde het nog tot 1999 vooraleer het land ook werd erkend als kandidaat-lidstaat. In december 2004 besloot de EU de toetredingsonderhandelingen te openen. Een jaar later gingen ze van start. Dat is hetzelfde jaar waarin ook het startschot voor de onderhandelingen met Kroatië werd gegeven. Inmiddels is het Balkanland het 28ste lid van de Unie. Maar de onderhandelingen met Turkije zijn nog steeds aan de gang. Of beter gezegd: zijn opnieuw aan de gang. Want op vraag van Duitsland werden de gesprekken eind juni stop gezet naar aanleiding van het hardhandig optreden van de Turkse politie tegen demonstranten in de affaire van het Gezi Park.

Doordat België lid is van de EU zijn alle Belgische staatsburgers automatisch ook EU-burger. En dat geldt evenzeer voor de burgers van de andere EU-lidstaten - of ze nu komen uit landen die alle lange tijd lid zijn zoals Frankrijk en Italië of landen die pas zijn toegetreden zoals Roemenië, Bulgarije of Kroatië. De automatische toekenning van het EU-burgerschap komt naast (maar niet in de plaats van) het nationale burgerschap. Het is een soort 'extraatje' dat vele voordelen omvat, waaronder het recht om zich vrij te bewegen en vrij te verblijven in heel de EU. Maar door de instelling van dit burgerschap zijn we ook allen met elkaar verbonden en vormen we een volk.

Inmiddels is er al meermaals gewezen op het belang van de komende Europese verkiezingen. Europa grijpt zozeer in in het leven van elke EU-onderdaan dat de EU-burger niet onverschillig kan en mag blijven. Hij moet zich uitspreken over de richting waarin hij Europa wil zien evolueren. De keuzes die gemaakt moeten worden zijn niet van een technische aard dat ze door een handjevol specialisten en technocraten boven de hoofden van de burgers neutraal kunnen worden beslecht. Maar dat is net het beeld dat bij een overgoot deel van de bevolking leeft: alles wordt bedisseld in achterkamertjes waar niemand enige zeggenschap en inspraak heeft.

Niet alleen Peter De Keyzer pleit voor een basisinkomen voor iedereen, ook op Europees niveau wordt het idee geopperd om zo een hechter Europa te creëren. Maar wie een hechter Europa wil, ontsnapt niet aan de vraag welke vorm dat moet aannemen. Hoog tijd dat de discussie ten gronde gevoerd wordt.